Aktualności Podsumowanie projektu „Ochrona ssaków i ptaków morskich – kontynuacja”

22 grudnia 2023

  1. Strona główna
  2. O projekcie
  3. Aktualności
  4. Podsumowanie projektu „Ochrona ssaków i ptaków morskich – kontynuacja”

43 miesiące działań, blisko 2700 interwencji terenowych, rehabilitacja 259 fok, założenie 193 koszy ochraniających lęgi sieweczek i dotarcie z treściami edukacyjnymi do ponad 3,5 miliona odbiorców – to tylko niektóre z efektów zakończonego w październiku projektu „Ochrona ssaków i ptaków morskich – kontynuacja”. Celem strategicznym projektu była ochrona dziewięciu gatunku ssaków i ptaków morskich (foka szara, foka pospolita, foka obrączkowana, morświn, sieweczka obrożna, rybitwa białoczelna, rybitwa czubata, rybitwa rzeczna, ostrygojad) oraz ich siedlisk. Koordynator projektu, Fundacja WWF Polska, współpracowała w tym zakresie ze Stacją Morską im. Profesora Krzysztofa Skóry Wydziału Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz z Grupą Badawczą Ptaków Wodnych KULING. Obszar realizacji projektu obejmował polską część wybrzeża i wody Morza Bałtyckiego.

Projekt „Ochrona ssaków i ptaków morskich – kontynuacja” (POIS.02.04.00-00-0042/18) był czwartym z serii projektów WWF nakierowanych na ochronę gatunków i siedlisk morskich. Projekty te miały na celu od 2009 r. ochronę ssaków morskich, a od 2013 r. również ptaków na polskim wybrzeżu. Był to jednocześnie jeden z najdłużej prowadzonych projektów przyrodniczych w Polsce i jeden z nielicznych poświęconych przyrodzie morskiej. Projekt był współfinansowany w 85% ze środków Unii Europejskiej, a konkretnie ze środków Funduszu Spójności UE poprzez Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.

W ramach projektu podjęto między innymi następujące działania:

  • funkcjonowanie Błękitnego Patrolu (200 wolontariuszy) patrolującego całe polskie wybrzeże Bałtyku,
  • rehabilitacja dzikich fok wymagających leczenia i monitoring ich wędrówek,
  • ochrona lęgów wybranych gatunków ptaków morskich oraz bezpośredni nadzór w rezerwatach przyrody „Mewia Łacha” i „Ptasi Raj”,
  • prowadzenie bazy danych nt. ssaków i ptaków oraz ich siedlisk,
  • badanie sezonowej i przestrzennej zmienności występowania morświnów w strefie przybrzeżnej,
  • testowanie alternatywnych narzędzi połowowych,
  • działania edukacyjne wśród turystów i mieszkańców nadmorskich miejscowości oraz środowisk eksperckich.

Błękitny Patrol WWF

Na długości 524 km polskiego wybrzeża działało około 200 wolontariuszy Błękitnego Patrolu WWF, podzielonych na 6 grup. Każda z nich miała przypisanego Lokalnego Lidera, który koordynował działania w terenie. W ciągu 3 lat i 7 miesięcy Błękitny Patrol WWF interweniował łącznie ponad 2600 razy, a na numer Błękitnego Telefonu Alarmowego wpłynęło ponad 2000 zgłoszeń. 1600 interwencji dotyczyło fok. Statystycznie wolontariusze podejmowali 1,2 interwencji do fok dziennie! W ramach projektu przeprowadzono również ponad 900 patroli sieweczkowych. Patrole polegały nie tylko na obserwacji, ale przede wszystkim na czynnej ochronie tego gatunku – wolontariusze Błękitnego Patrolu WWF i członkowie Grupy Badawczej Ptaków Wodnych KULING wyszukiwali lęgi i ochronili 193 gniazda specjalnymi koszami.

Działalność wolontariuszy Błękitnego Patrolu WWF obejmowała również liczne akcje edukacyjne skierowane do mieszkańców nadmorskich miejscowości oraz turystów. „Błękitni” propagowali wiedzę o gatunkach bałtyckich w szkołach, bibliotekach, urzędach oraz na licznych wydarzeniach organizowanych na całym wybrzeżu. Dzięki swojej determinacji i zaangażowaniu dotarli z przekazem edukacyjnym do niemal 15 000 osób!

Członkowie Błękitnego Patrolu WWF oraz przedstawiciele podmiotów zaangażowanych w realizację projektu, nie tylko edukowali społeczeństwo, ale także sami pogłębiali swoją wiedzę. W tym celu odbyli wizytę studyjną w trzech ośrodkach rehabilitacji zwierząt morskich w Holandii. Spotkania z zagranicznymi ekspertami były świetną okazją do wymiany dobrych praktyk oraz pozyskania najnowszej wiedzy z zakresu ochrony i rehabilitacji ssaków i ptaków morskich. Zdobyte doświadczenie przyczyniło się do rozwijania współpracy międzynarodowej w tym zakresie.

Rehabilitacja i obserwacja fok

Ośrodek rehabilitacji fok jest prowadzony przez Stację Morską im. Profesora Krzysztofa Skóry Wydziału Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu. Od marca 2020 roku do października 2023 roku na rehabilitację tam trafiło łącznie 259 fok. W zdecydowanej większości pacjentami ośrodka były szczenięta fok szarych, które z niewiadomych przyczyn utraciły kontakt z matką i były niezdolne do samodzielnego życia. Średni czas rehabilitacji wynosił 41 dni. Wszystkie przywrócone do środowiska foki zostały wyposażone w identyfikacyjny mikrochip. Od 2023 roku każda z wypuszczonych fok otrzymała również znacznik identyfikacyjny z indywidualnym numerem, a 20 fok szarych otrzymało nadajniki satelitarne w celu monitorowania ich tras wędrówek w środowisku naturalnym i preferencji siedliskowych. Dodatkowo prowadzono monitoring migracji fok w Ujściu Wisły (dwie wieże obserwacyjne), uzupełniany o obserwacje z drona, rejsy łodzią oraz patrole lądowe.

Strażnicy w rezerwatach przyrody

Rezerwaty przyrody „Mewia Łacha” i „Ptasi Raj” stwarzają doskonałe warunki do życia wielu rzadkim gatunkom zwierząt, jednocześnie przyciągając rzesze turystów. Żeby zapewnić spokój przyrodzie w tak intensywnie uczęszczanych miejscach, zatrudniono strażników rezerwatów, którzy w sezonie lęgowym ptaków (od ostatnich dni kwietnia do połowy sierpnia) pilnowali przestrzegania obowiązujących zakazów w obu tych rezerwatach. Strażnicy dbali o przestrzeganie zakazu poruszania się poza wyznaczonymi ścieżkami, edukowali spacerowiczów, interweniowali w przypadku łodzi przybijających do plaż z lęgami ptaków, płoszenia fok odpoczywających na łachach oraz zgłaszali przelatujące nisko drony i samoloty. Zadanie te były realizowane przez specjalistów z Grupy Badawczej Ptaków Wodnych KULING.

Morświny w strefie przybrzeżnej

W ramach projektu przeprowadzono również akustyczny monitoring morświnów w obrębie całej polskiej przybrzeżnej strefy Bałtyku. Celem tego działania była identyfikacja miejsc o specjalnym znaczeniu dla morświnów i zebranie danych, które umożliwią efektywniejszą ochronę gatunku i zarządzanie populacją.  W tym celu rozmieszczono sześćdziesiąt akustycznych detektorów morświnów wzdłuż całego polskiego wybrzeża. Urządzenia zebrały około 36,5 tysiąca dób danych z 3509 minutami, w których miały miejsce detekcje morświnów. Obecność morświnów stwierdzono na 57 stacjach pomiarowych.

Ograniczenie przyłowu ssaków morskich

Prowadzenie połowów rybackich związane jest z ryzykiem przyłowu, czyli niezamierzonego połowu zwierząt, na które działalność ta nie została ukierunkowana. W rybołówstwie bałtyckim narzędziem połowowym szczególnie obarczonym ryzykiem generowania przyłowu ssaków morskich są sieci skrzelowe. Ich zestawy o długości od kilkudziesięciu metrów do kilku kilometrów, wystawione na różnych głębokościach, stanowią dla morświnów i fok pułapkę, czasami śmiertelną. Środki finansowe projektu wykorzystano na: zakup narzędzi połowowych i osprzętu oraz materiały do ich adaptacji, koszty utrzymania łodzi i modyfikacji wyposażenia oraz zestaw do podwodnego monitoringu wideo. Do testów wytypowano klatki dorszowe i żak pontonowy. Celem testów była ocena konstrukcji tych narzędzi połowowych pod względem skuteczności zabezpieczeń przed przyłowem ssaków morskich oraz przydatności do połowu ryb docelowych (dorszy i ryb łososiowatych) na łowiskach Zatoki Gdańskiej. W ramach projektu przygotowano również ekspertyzę na temat alternatywnych narzędzi połowowych.

Forum dyskusji i współpracy nt. ochrony środowiska morskiego

Przy realizacji tego działania przyjęto podejście tzw. ochrony włączającej (ang. inclusive conservation), polegające na tym, że decyzje dotyczące zarządzania gatunkami konfliktowymi podejmuje się w dialogu ze środowiskami, których mogą one dotknąć najbardziej. W tym celu zorganizowano trwający ponad 15 miesięcy cykl stacjonarnych spotkań z jednym ze stowarzyszeń rybackich. Podczas spotkań dyskutowano o interakcji na linii foki-rybacy i sposobach na ich minimalizowanie. Efektem tego cyklu jest lista działań, które WWF może podjąć w ramach dalszej współpracy z rybakami w tym zakresie.
Dodatkowo zorganizowano cykl sześciu webinarów edukacyjnych z udziałem przedstawicieli organów centralnych, samorządów, administracji ochrony przyrody, organizacji pozarządowych, instytucji naukowych, dziennikarzy, nauczycieli, ale też mieszkańców i użytkowników obszarów morskich i nadmorskich.

Wykaz webinarów, które odbyły się w ramach projektu:

Projekt zakończył się 31 października 2023 r., mimo to, podmioty zaangażowane w jego realizację nieprzerwanie działają na rzecz ochrony ssaków i ptaków morskich. Do utrzymania tych działań obligują nas nie tylko zapisy o trwałości ukończonego projektu, ale przede wszystkim wewnętrzne przekonanie, że warto kontynuować tę, trwającą już niemalże 15 lat, misję pomagania bałtyckiej przyrodzie.

Zobacz szczegółowy raport z projektu

 

Tagi

Jeśli spotkasz na plaży fokę, poinformuj o tym:

Jeśli widziałeś na plaży:

  • sieweczkę obrożną
  • ostrygojada
  • rybitwę białoczelną, rzeczną lub czubatą

zgłoś obserwację na: baza@wwf.pl

O projekcie

Projekt Ochrona ssaków i ptaków morskich - kontynuacja (POIS.02.04.00-00-0042/18) współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach działania 2.4 osi priorytetowej II POIiŚ 2014-2020

Newsletter

Dołącz do newslettera otrzymując najnowsze informacje o naszych działaniach