O projekcie Partnerzy Projektu

  1. Strona główna
    2.  / 
  2. O projekcie
    3.  / 
  3. Partnerzy Projektu

Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING

Co to jest Kuling?

Nazwa wywodzi się z kaszubskiej gwary, w której słowo “kuling” jest określeniem większych gatunków ptaków z grupy siewkowców. Jednym z nich jest kulik wielki (Numenius arquata), który stał się symbolem stowarzyszenia i jego logo. Inspiracją działań Ojców KULINGA, jak nazwano jego założycieli, była chęć poznania wędrówek ptaków siewkowatych. Ówcześni studenci zyskali poparcie profesora Stefana Strawińskiego, który dodatkowo zachęcił do zorganizowania comiesięcznych liczeń ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej. Liczenia te trwają nieprzerwanie do dziś i są najdłużej trwającymi tego typu badaniami w Europie. W ich trakcie prowadzony jest także monitoring zanieczyszczenia wód Zatoki Gdańskiej produktami ropopochodnymi na podstawie stwierdzeń zaolejonych ptaków. GBPW KULING skupia obecnie grupę ornitologów zawodowych, studentów, jak i amatorów – miłośników ptaków. Do stowarzyszenia może należeć każdy, kto ukończył 16 lat i uczestniczył w prowadzonych przez grupę akcjach. Od początku realizacji projektów badawczych KULING ściśle współpracuje z Katedrą Ekologii i Zoologii Kręgowców UG. Przez lata obok liczeń głównym polem działalności były coroczne naukowe obozy obrączkarskie, w większości organizowane nad Zatoką Gdańską, choć w niektórych latach rejonem działania stawały się Dolina Dolnej Wisły oraz Warmia. W latach 1983-2016 zostało zaobrączkowane przez KULING ponad 100 tys. ptaków, w tym ponad 80 tys. siewkowców.

Dowodem tej owocnej działalności jest bogaty zestaw publikacji naukowych, obejmujący ponad 160 pozycji firmowanych nazwą stowarzyszenia, a także organizacja międzynarodowych konferencji naukowych we współpracy z Wader Study Group. Obozy badawczo-edukacyjne są świetną formą nauki ptaków, podpatrzenia sposobu i metodyki badań ornitologicznych. Dają także możliwość poznania wielu ciekawych osób z całego kraju, niekiedy także z Europy. Stowarzyszenie GBPW KULING angażuje się także w akcje o charakterze ochroniarskim. Przykładem jest czynna ochrona ptaków gniazdujących w rezerwacie „Mewia Łacha”, w tym jedynej w Polsce kolonii lęgowej rybitw czubatych. Takie działania nie miałyby sensu bez poparcia społecznego i udziału wolontariuszy, dlatego coraz istotniejszym elementem stała się w ostatnich latach edukacja przyrodnicza. Stowarzyszenie realizuje ją głównie poprzez tworzenie ścieżek, tablic dydaktycznych, projekty edukacyjne dla szkół, konkursy plastyczne. Z edukacją ekologiczną związane są też publikacje wydane przez KULING: foldery, przewodniki oraz książki. Ważny jest udział w akcjach plenerowych, np. Bałtyckim Festiwalu Nauki, czy programach takich jak Chronimy NATURĘ na Wyspie Sobieszewskiej. Działania te nie byłyby możliwe bez wsparcia Grupy LOTOS i WFOŚiGW w Gdańsku. Więcej informacji o Grupie KULING można zasięgnąć na stronie internetowej: www.kuling.org.pl i profilu na FB Chronimy Naturę na Wyspie Sobieszewskiej.

Historia

Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING powstała w 1983 roku jako nieformalny zespół przy Sekcji Ornitologicznej Studenckiego Koła Naukowego Biologów Uniwersytetu Gdańskiego, z której wyłoniła się niczym morświn z wód Pacyfiku. Nazwa naszej grupy wywodzi się z kaszubskiej gwary, w której słowo „Kuling” było określeniem części ptaków siewkowatych, tych o długich dziobach i nogach. Sam zamysł powołania takiego nieformalnego zespołu powstał w studenckich głowach zapaleńców, którzy obok obserwacji podczas licznych wypadów terenowych, zapragnęli obrączkować ptaki siewkowate. Prym wśród nich wiedli: Włodzimierz Meissner, Arkadiusz Sikora, Bogdan Brewka i Michał Skakuj – ochrzczeni później przez historię mianem Ojców Kulinga (sam Kuling był matką, choć różne są tego teorie). Pradzieje Kulinga sięgają roku 1979, kiedy wspomniana wyżej grupa ludzi i kilku innych zawiązali u boku Jacka Jezierskiego gwardię “przybocznych ptasich komandosów”. Rosnąc w siłę i masę (mimo kłopotów z żywnością na ówczesnym rynku) stali się studentami Uniwersytetu Gdańskiego. Tam już z błogosławieństwem Profesora Stefana Strawińskiego pod skrzydłami Katedry Ekologii i Zoologii Kręgowców jako Kulingowcy rozpoczęli różne działania – w tym najbardziej spektakularne: chwytanie i obrączkowanie siewkowców – w 1983 roku w Ujściu Redy i Jastarni oraz liczenia zimujących na Zatoce Gdańskiej ptaków wodnych w 1984 roku. Liczenia te trwają nieprzerwanie do dziś i są naukowym ewenementem w Europie, jeśli chodzi o monitoring wybrzeża morskiego. W kolejnych latach łapania siewkowców inicjowaliśmy punkty badawcze w nowych miejscach nad Zatoką Gdańską. W 1984 roku główny obóz był w Ujściu Redy, ale równocześnie zorganizowaliśmy punkt w Jastarni, który trwał do 1989 roku. Obok Jastarni kultowymi miejscami stały się Ujście Redy w dzisiejszym rezerwacie “Beka” oraz Szpyrk – oryginalny piaskowy twór – część mierzei Ryw Mew, położonej u podnóża wioski Rewa. Przez lata przez obozy Kulinga przewinęło się wiele ciekawych i charyzmatycznych postaci, w tym wielu dziś znanych ornitologów, ptasiarzy, czy biologów. Inklinacje do wędrówki, zaczerpnięte niechybnie od siewkusów, sprawiły, że Kuling stopniowo przemieszczał się na południe, wciągając we współpracę różne podmioty ornitologiczne z głębi kraju. Efektem tego są (lub były) obozy śródlądowe: najpierw w Górkach nieopodal Kielc, a potem w warmińskich wioskach: Kwiecewo i Sątopy oraz stopniowa kolonizacja wiślanego szlaku od Mikoszewa, poprzez Lisewo k. Tczewa, do Pawłowic pod Dęblinem. W 1996 roku zostaliśmy zarejestrowani jako stowarzyszenie, którego do 2004 roku Prezesem był Włodzimierz Meissner. Przez następne lata działalność naukowa była kontynuowana i rozszerzana o różne zagadnienia głównie dotyczące przelotnych siewkowatych. Nasz niebagatelny udział w corocznych naukowych konferencjach międzynarodowej organizacji Wader Study Group, szereg publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz zapoczątkowanie pierwszych polskich seminariów poświęconych ptakom siewkowatym sprawiły, że dziś Kuling jest znany jako jeden z bardziej efektywnych zespołów zajmujący się badaniem wędrówek tej grupy ptaków w Europie. Przyjęta już we wczesnym okresie działalności anglojęzyczna nazwa Waterbird Research Group KULING oraz charakterystyczne logo (aut. M. Skakuj) na stałe wkomponowały się w wizerunek świata nauki. Jednocześnie w ramach działalności stowarzyszenia poszerzaliśmy zakres badań o kolejne grupy ptaków -takie jak mewy, rybitwy czy kaczkowate. W trakcie realizowanych przez nas programów badawczych zaobrączkowaliśmy ponad 100 tys. ptaków w tym: ponad 80 tys. siewkowców, ponad 10 tys. mew i rybitw oraz 1,5 tys. blaszkodziobych. Resztę stanowią głównie ptaki wróblowate. Kuling to nie tylko poważna nauka, ale również edukacja (sławetny skrót „EB – edukacja i badania” nie przetrwał próby smaku na piwnych rynkach, przetrwał jednak próbę czasu w ornitologicznym światku). Nasza działalność z zakresu edukacji ekologicznej skierowana jest zarówno do uczniów i studentów, jak i do mieszkańców gmin nadmorskich i odwiedzających te miejsca turystów. Mamy na swoim koncie wytyczenie kilku ścieżek dydaktycznych na terenie województwa pomorskiego, wydanie przewodników oraz książek dotyczących ptaków wodnych. Nasze stowarzyszenie angażuje się także w akcje o charakterze ochroniarskim. Przykładem są: projekt czynnej ochrony ohara przeprowadzony na Zatoce Gdańskiej (ze środków GEF), czy ostatnia spektakularna akcja ochrony kolonii rybitwy czubatej w porcie gdyńskim. Jednocześnie z liczeniami zimowymi prowadzimy monitoring zanieczyszczenia wód Zatoki Gdańskiej produktami ropopochodnymi na podstawie liczeń martwych (znajdowanych na plażach) i obserwacji żywych, zaolejonych ptaków. GBPW Kuling skupia obecnie elitarną grupę ornitologów zawodowych, studentów, jak i ornitologów amatorów. Do naszego stowarzyszenia może należeć każdy, kto ukończył 16 lat i uczestniczył w prowadzonych przez nas akcjach. Organizowane przez nas obozy badawczo-edukacyjne są świetną formą nauki ptaków, podpatrzenia sposobu i metodyki badań ornitologicznych. Dają także możliwość poznania wielu ciekawych osób z całego kraju, niekiedy także z Europy, uczestnictwa w niezapomnianych spotkaniach integracyjno – towarzyskich oraz zaistnienia na łamach dostępnego tylko dla członków corocznego i kultowego „Raportu”..

Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego

Stacja Morska IO UG powołana została w 1992 roku po przekształceniu się z Morskiego Laboratorium Terenowego (1977) i wybudowaniu nowego budynku laboratoryjno – socjalnego, w którym znalazła swoją siedzibę.

Jest stacją terenową w strukturze organizacyjnej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Oceanografii i Geografii. Od roku 2016 placówka nosi imię swojego twórcy, założyciela i długoletniego kierownika profesora Krzysztofa E. Skóry.

Ponieważ Stacja Morska IO UG jest jedyną tego typu jednostką w Polsce, jest ona otwarta na potrzeby badawcze całego środowiska naukowego kraju i stanowi oparcie terenowe dla wszystkich grup badawczych  pracujących w tym rejonie (zespołów akademickich różnych uczelni, instytutów branżowych oraz Polskiej Akademii Nauk). Wchodzi również (od 1994 r.) w skład międzynarodowej sieci MARS (The European Network of Marine Research Institutes and Stations), skupiającej stacje morskie i instytuty badawcze z całej Europy.

Budynek główny Stacji Morskiej – widok od strony tzw, małej plaży

Jej eksperymentalna i socjalna baza są utrzymywane w stałej gotowości dla osób i grup badawczych, którym tego rodzaju placówki są niezbędne dla wykonania podjętych projektów badawczych w tym rejonie. Zgodnie z naturą badań przyrodniczych, stacja jest dostępna 24 godziny na dobę, każdego dnia roku.

Położenie placówki w centralnym punkcie Zatoki Gdańskiej stwarza możliwości wykonywania badań w obrębie morza otwartego oraz jego strefy przybrzeżnej. Pozwala na śledzenie regionalnych procesów fizyko-chemicznych, biologicznych i geologicznych w strefie kontaktu wody z dnem, lądem i atmosferą oraz zjawisk zachodzących w toni morskiej.

Tworząc Stację Morską kierowano się głównie potrzebami badawczymi, jakie powstały w wyniku antropogenicznego procesu degradacji naturalnego środowiska rejonu Zatok: Gdańskiej i Puckiej oraz przybrzeżnej strefy morza. Wiele z koncepcji naukowych, dotyczących podstaw funkcjonowania i ochrony środowiska biologicznego morza, do tej pory nie mogło być zrealizowanych z uwagi na brak tego typu warsztatu badawczego i jego specjalistycznych narzędzi.

Stacja Morska w Helu jest szczególnie predestynowana do podejmowania badań, dotyczących funkcjonowania i ochrony życia Bałtyku w ramach wielostronnych zobowiązań badawczych (w tym międzynarodowych). Uzupełnia możliwości badawcze instytutów, tradycyjnie ulokowanych w dużych aglomeracjach i pozbawionych przez to możliwości prowadzenia ciągłych obserwacji terenowych (np. specjalistycznego monitoringu) Wyposażona jest w system akwaryjny, oparty o obieg wody morskiej, niezbędny dla podjęcia długich serii doświadczeń w warunkach możliwie blisko odpowiadających naturalnym. Stwarza to możliwości badania reakcji fauny i flory na zmienne warunki hydrologiczne, m.in. badania wpływu zanieczyszczeń na ich kondycję zdrowotną, wzrost i zdolności reprodukcyjne.

Lokalizacja Stacji oraz warunki ekologiczne południowego Bałtyku wzbudzają zainteresowanie wielu zagranicznych eksperymentatorów wykonaniem porównawczych doświadczeń na organizmach, dla których rejon ten stanowi granice ich zasięgu zoogeograficznego.

Dotyczy to szczególnie form reliktowych – arktycznych i borealnych – ciepłowodnych. Prowadzone długoterminowo serie obserwacji biologicznych w rejonach Zatoki Puckiej i Gdańskiej pozwalają na śledzenie zmian w bioróżnorodności tych akwenów.

Problematyka badawcza zespołu Stacji Morskiej koncentruje się na:

~ biologii i ekologii bałtyckich ssaków morskich,
~ biologii i ekologii ryb strefy przybrzeżnej Bałtyku,
~ zagadnieniach dotyczących rzadkich gatunków i biotopów Bałtyku
~ monitoringu chronionych gatunków i ich siedlisk

Szczegółowy zakres badawczych zainteresowań pracowników placówki charakteryzuje ich dorobek, złożony z ponad 170 publikacji: kliknij tutaj.

Stacja stanowi krajowe centrum badań ssaków morskich, występujących w polskiej części Bałtyku. Gromadzone są tutaj dane na temat występowania fok i morświnów w polskiej części Bałtyku oraz skali antropogenicznych zagrożeń dla tych ssaków i ich siedlisk. Sztandarowym długoletnim działaniem realizowanym w przez instytucję jest projekt restytucji foki szarej na obszarze Południowego Bałtyku. Funkcjonujące w ramach Stacji fokarium jest miejscem ekspozycji, hodowli i rehabilitacji fok. Realizuje się tutaj działania z zakresu czynnej ochrony gatunku.

Co roku ratuje się tutaj od kilku do ponad 30 fok. Działający tu foczy szpital pozwala ratować młode foki potrzebujące pomocy człowieka. Jest to działanie mające na celu ograniczenie nadmiernej śmiertelności tych ssaków w Bałtyku. uratowane, zdrowe foki są przywracane środowisku naturalnemu. Do morza trafia także przychówek pochodzący ze stada hodowlanego (do 3 szczeniąt rocznie). O czasu rozpoczęcia rozrodu w 2001 r. wypuszczane foki w miarę możliwości finansowych wyposaża się w specjalne satelitarne nadajniki, za pośrednictwem których uzyskiwane są dane na temat wędrówek i strategi życia fok.

Stacja jest pionierem w prowadzeniu badań nad bałtyckimi morświnami. Poza zbiorem danych z zakresu obserwacji i odnotowywania przyłowu, placówka prowadzi badania z zakresu monitoringu akustycznego z zastosowaniem pasywnych detektorów morświnów. Część z tych badań jest realizowana w zakresie międzynarodowych projektów. Badanie te pozwoliły na poznanie liczebności i sezonowości występowania morświnów w obrębie Bałtyku. Obecnie prowadzony jest zbiór danych mający na celu poznanie rozmieszczenia morświnów u polskich wybrzeży.

We współpracy z innymi tego typu placówkami, Stacja prowadzi rejestr obserwacji wszelkich gatunków waleni (delfinów i wielorybów), które okazyjnie pojawiają się w Bałtyku.

Badaniami ssaków bałtyckich placówka wypełnia polskie zobowiązania wobec postanowień Konwencji Helsińskiej oraz Konwencji Bońskiej – w ramach Porozumienia o Ochronie Małych Waleni Morza Północnego i Bałtyku (ASCOBANS).

Warto dodać, że placówka prowadzi zbiór informacji na temat występowania w Bałtyku rzadkich i nierodzimych dla tego morza gatunków ryb. Posiada unikatową kolekcję ichtiologiczną okazów pochodzących zarówno z Bałtyku jak i ryb antarktycznych, którą założono na bazie polskich i międzynarodowych wypraw. Tutaj prowadzi się autopsje dużych morskich zwierząt, głównie fok morświnów i ryb, ale na koncie Stacji są także delfiny i trzy wieloryby.

Stacja jest miejscem międzynarodowych spotkań europejskich specjalistów z zakresu ekologicznych badań morza rejonów Bałtyku, Arktyki i Antarktyki.

Stacja w części socjalnej posiada obecnie: pokoje noclegowe, salę seminaryjną i mesę. To tutaj odbyła się VI Konferencja metodyczna “Ochrona środowiska na uniwersyteckich studiach przyrodniczych”.

W Stacji prowadzone są także zajęcia dydaktyczne uczelni zagranicznych. W okresie letnim zajęcia z biologii morza odbywały tu Uniwersytety z Oldenburga i Ostrawy.

Stacja organizuje również zajęcia edukacyjne dla zorganizowanych grup młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych.  Są one prowadzone w formie lekcji dwugodzinnych, a także kursów jedno – i dwudniowych. W oparciu o doświadczenia Stacji przy współpracy Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Helu oraz gdańskiego Kuratorium Oświaty stworzono nowy przedmiot “Ekologia morza”. Tutaj znajdziesz szczegóły dotyczące tego projektu.

Stacja stara się być użytecznym ośrodkiem pro-przyrodniczej edukacji dla mieszkańców miasta i Półwyspu. Poprzez swoją działalność oświatową stara się mobilizować społeczeństwo do ochrony lokalnych walorów przyrody jako podstawy przyszłego powodzenia gospodarczego tego regionu. Stara się uwrażliwiać obecnych i przyszłych eksploatatorów przyrody (rybaków, pracowników przemysłu turystycznego, wojska i samorządu) na konieczność racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych (ryb, wody, lasów, plaż, przestrzeni) w myśl idei zrównoważonego rozwoju.

Obecnie możliwości zarówno organizacji spotkań i konferencji, jak i oferta edukacyjna zostały usprawnione po przez oddanie do użytku nowej hali seminaryjno konferencyjnej.

Jeśli spotkasz na plaży fokę, poinformuj o tym:

O projekcie

Pobierz poradnik

Widziałeś fokę lub morświna nad Morzem Bałtyckim?

Zgłoś obserwację lub zagrożenie

Newsletter

Dołącz do newslettera otrzymując najnowsze informacje o naszych działaniach